Oma

Een bijzondere verjaardag wens: oma vraagt me op bezoek. 

Ik kijk richting de hoge boom in de verte, al elf jaar lang een ijkpunt in mijn leven. Mijn gedachten gaan uit naar mijn oma, de uren vlak voor haar dood. Mijn verjaardag was een paar dagen geleden en oma, bijna zevenentachtig jaar vroeg me dit jaar voor mijn verjaardag bij haar langs te komen in plaats van zij bij mij. Het traplopen ging niet al te best meer en in het complex waarin ik woonde was nu eenmaal geen lift. Op de afgesproken dag kwam ik langs. Bij binnenkomst was het huis in rep en roer: mijn vader, mijn tante, mijn moeder en een nog inwonende oom waren ineens allemaal aanwezig. En dit niet voor mijn verjaardag, dat wist ik al snel.

Het onverwachte nieuws: de verandering in het huis van oma.

Toen ik binnenstapte was de woonkamer, die mijn hele leven nog nooit veranderd was compleet omgegooid. Oma zat in het midden met haar billen op de postoel. Haar lichtblauwe nachtpon omhoog gestroopt, de vrolijke bloemenprint op haar borst kwam vreemd op mij over. Lopen ging niet meer. Elk moment kon de zorginstelling voor de deur staan, met een ziekenhuisbed om in de woonkamer te zetten zodat oma hierin zou kunnen slapen, naar boven lopen lukte nu eenmaal echt niet meer. Tante was druk aan de telefoon om een plekje te regelen in een verzorgingstehuis. Alsof oma er niet bij was werd op dat moment voor haar besloten dat ze niet meer thuis kon wonen – wat uiteraard ook niet meer verantwoord was.

De moeilijkheden van ouderdom: oma’s beperkingen en zorgbehoefte.

Oma was op, de batterij leeg en ook zelf eten lukt haar nog nauwelijks. Ik sneed voor oma een bruine desemboterham met biologische aardbeienjam in piepkleine blokjes, zoals ik voor mijn dochter deed toen ze net broodjes begon te eten, de korstjes sneed ik eraf. Blokjes voor blokje sabbelde oma op de broodjes, totdat ze vloeibaar waren en zij ze voorzichtig en met het beetje kracht dat oma nog had door te slikken. Voor mijn gevoel duurde deze handeling wel een uur, het bed stond ondertussen voor het raam, de stoel waar opa altijd zat toen hij nog leefde in een andere hoek van de kamer, zelfs de begonia’s keken treurig. De balans in de woonkamer was weg, de ziel verdwenen.

Een laatste ontmoeting: oma’s heldere moment en afscheid.

Oma werd in het bed geholpen en toen ik zei dat ik moest gaan om haar achterkleinkind uit school te halen, pakte ze mijn hand. ‘Ik wil niet naar een tehuis, ik ga er niet heen,’ zei ze, bijna onverstaanbaar ‘Als oma dat niet wil, dan doet oma dat niet, oma is de baas over haar eigen leven.’ Ze keek me ineens helder aan: ‘Dag kind,’ zei ze.

Het afscheid en de betekenis van het licht boven de deur.

’s Avonds werd ik gebeld door mijn moeder, oma was overleden. Toen mijn oom stond af te wassen had ze geroepen; “Doe dat licht boven de deur eens uit,” er was alleen geen licht, enkel een wand boven de deur. Het licht wat ze zag was de tunnel van licht die we blijkbaar zien als we heengaan, het was het laatste wat ze in haar aardse bestaan heeft gezegd. Toen mijn oom bij haar kwam was het leven al uit haar verdwenen. Het laatste wat ze at was het broodje jam, vloeibaar gesabbeld door haar tandeloze mond. Oma geboren in 1918, toen de Eerste wereldoorlog nog duurde. Oma als jonge vrouw van begin twintig tijdens de Tweede wereldoorlog, bang voor de Duisters, oma de overgrootmoeder van mijn oudste dochter mocht eindelijk naar opa toe: hij was al jaren eerder overleden.

Bij de geur van aardbeienjam denk ik nog steeds aan mijn oma, ze droeg dezelfde naam als ik.

Volg mij op Instagram. Zo blijf jij ook op de hoogte van mijn nieuwste blogs.